พญาท่าวเอว เป็นไม้ที่พบแถบตะวันตก กาญจนบุรี ตาก พม่า เป็นไม้เถาเลื้อยครับ มีลักษณะที่เห็นได้ชัดคือ ข้อเกี่ยวสำหรับไว้ยึดลำต้นของมันกับไม้ต้นอื่นๆ ข้อเกี่ยวของไม้เถาชนิดนี้เป็นที่มาของชื่อ เพราะหากเราตัดลำต้นออกมาข้อหนึ่ง ตรงขอเกี่ยวของมันจะมีลักษระดั่งคนกำลังเท้าเอว จึงเรียกไม้ชนิดนี้ว่าไม้พญาท้าวเอว

ทางภาคใต้ก็มีไม้ชนิดนี้ขึ้นเช่นกัน และเขาจะเรียกว่าไม้เขี้ยวขบ เพราะเขาอุปมาขอเกี่ยวของไม้เถาชนิดนี้ว่าคล้ายกับเขี้ยวงู

มีตำนานเล่าเป็นนิทานพื้นบ้านว่า ไม้นี้มีเทวดารักษา ขึ้นอยู่ข้างๆอาศรมพระฤาษีตาไฟ วันหนึ่งพระฤาษีท่านจะลองฤทธิ์ของตนด้วยการลืมตาที่สาม พระฤาษีประกาศไว้ทั่วป่าอาณาเขตว่าอย่าเข้ามาขวางข้างหน้าเวลาที่ท่านลืมตาที่สามเพราะจะมีไฟบรรลัยกัลป์พุ่งออกมา ใครอยู่ขวางหน้าจะกลายเป็นจุลมหาจุล

พอเวลาที่พระฤาษีตาไฟลืมตาขึ้น เทพยดาที่รักษาไม้พญาเท้าเอวก็เข้ามาขวางหน้าดู เรียกว่าลองฤทธิ์กับองค์ฤาษี และสามารถทนทานอยู่ได้ ไม่เป็นอันตราย พระฤาษีชมว่าเก่งและพอใจเป็นอันมากจึงตั้งใจสอนวิชาให้เป็นอันว่าไม้พญาเท้าเอวมีฤทธิ์มาก

คนโบราณกล่าวถึงสรรพคุณสำคัญไว้หลายประการ
1.ถ้าปวดหลังเคียนเอวจะหายปวด 
2.ใช้เคียนเอวไปไหนงูไม่กัด
3.เคียนเอวไปไหนถ้าพบใครเป็นอะไร ก็เอาว่านนี้ใช้ได้ทันที 
4.ถ้าเคียนเอวเป็นประจำจะไม่เป็นลมและเป็นยาแก้สารพัดพิษได้ทุกอย่าง เช่น งูกัด ตะขาบกัด แมลงป่องต่อย ปลาดุกยักษ์แทง เล็บขบ เป็นหัวฝีหัวพิษ ตกเลือด เลือดทำพิษ เป็นรำมะนาด ปวดฟัน เจ็บคอ ปวดท้องลงท้อง เป็นป่วง เป็นบิด แก้โรคผิวหนัง แก้เด็กเป็นทราง ปวดตามข้อ

วิธีใช้ ถ้าถูกงูกัด ตะขาบกัด แมลงป่องต่อย ปลาดุกยักษ์แทง เล็บขบ ใช้น้ำมะนาวหรือน้ำซาวข้าวเป็นกระสายฝนให้กินและใช้ฝนแปะที่แผล ถ้าหญิงตกเลือด เลือดทำพิษ ฝนให้กินกับน้ำสุรา ถ้าปวดฟันเป็นแมง เป็นรำมะนาด ใช้ฝนอมกับสุรา เจ็บคอหรือเป็นฝีในลำคอ ใช้ฝนทาฝนกินกับน้ำสุรา ถ้าปวดท้องลงท้อง เป็นป่วงเป็นบิด ใช้ฝนกับน้ำปูนใส เด็กเป็นทรางใช้ฝาดกับสุรา เป็นหัวฝีเป็นพิษ โรคผิวหนัง ใช้ฝนทากับน้ำสุรา ถ้ากินยาเบื่อ ยาพิษ ผิดสำแดง ใช้ฝนกินกับน้ำซาวข้าว นอกจากนี้ ยังเป็นว่านเมตตามหานิยม มหาอำนาจ ทางแคล้วคลาด ทางเขี้ยวงา ฯ

ข้อมูลจากหลายแหล่งที่มา ขออนุญานำมาเรียบเรียงเพื่อการเผยแพร่อนุรักษ์ และ ขอขอบพระคุณท่านเจ้าของข้อมูลเดิม ทุกท่านมา ณ ที่นี้ด้วยครับ